Mašinski fakultet Istočno Sarajevo je integrisani dio Univerziteta u Istočnom Sarajevu.
Istorijski osvrt:
Razvoj visokoškolskog obrazovanja je oduvijek bio u vezi sa privrednim, društveno-ekonomskim i političkim dešavanjima. Sa razvojem industrije i drugih djelatnosti u Socijalističkoj Republici Bosni i Hercegovini nakon završetka Drugog svjetskog rata, javila se potreba za osnivanjem Univerziteta u Sarajevu. Univerzitet je osnovan davne 1949. godine kada je počeo sa radom Tehnički fakultet sa dva odsjeka: Građevinski i Arhitektonski. Međutim, Mašinski odsjek Tehničkog fakulteta u Sarajevu počeo je sa radom 1958. godine. Nastavu su pohađali studenti “opšteg tipa mašinske struke” kroz osam semestara, dok je deveti semestar bio predviđen za izradu diplomskog rada. Na prve dvije godine studija, osim profesora Univerziteta u Sarajevu, nastavu su izvodili i profesori sa Mašinskog fakulteta u Beogradu, kao i sa drugih fakulteta iz regiona.
Tokom narednih godina na području Bosne i Hercegovine došlo je do ekspanzije razvoja industrije pa se javilo povećano interesovanje za studije mašinske struke. Mašinski fakultet u Sarajevu je nastao izdvajanjem Mašinskog odsjeka iz sastava Tehničkog fakulteta i pripajanjem Drvno-industrijskog odsjeka Šumarskog fakulteta u Sarajevu 1961. godine. Za prvog dekana je bio izabran profesor Dragoslav Mirković.
Nakon početka oružanih sukoba u Bosni i Hercegovini 1992. godine, Narodna skupština Republike Srpske je donijela Odluku o izdvajanju visokoškolskih ustanova iz Univerziteta u Sarajevu. Mašinski fakultet u Srpskom Sarajevu je nastavio sa radom u Vogošći pod nazivom: Univerzitet u Sarajevu Republike Srpske, Mašinski fakultet Srpsko Sarajevo – Vogošća, na osnovu čega je upisan u sudski registar Osnovnog suda u Srpskom Sarajevu br.I-368/94 od 08. juna 1994. godine. Ovaj datum se smatra danom zvaničnog početka rada ove visokoškolske ustanove na prostoru današnje Republike Srpske i zbog toga se obilježava kao Dan Fakulteta. Organizacija rada i rukovođenje Fakultetom bili su uređeni Zakonom o Univerzitetu i Statutom Mašinskog fakulteta.
Za prvog dekana Mašinskog fakulteta u Srpskom Sarajevu imenovan je profesor Momir Šarenac, koji je tokom svog dugogodišnjeg rada ostavio veliki trag u njegovom razvoju. Imao je izuzetno težak zadatak da u ratnom vihoru u kratkom roku obezbijedi neophodne materijalne i kadrovske resurse za održavanje nastave i rad administrativnih službi. Uz sve otežavajuće okolnosti koje nastaju kao posledica ratnih sukoba, profesorova istrajnost u rješavanju problema, dosljednost u ostvarivanju ciljeva i sposobnost za dobru organizaciju došla je još više do izražaja. Izgradio je dobru saradnju sa predstavnicima Opštine uz pomoć mlađih kolega, tako da je Mašinskom fakultetu ustupljen na korišćenje dovoljan broj učionica i amfiteatar sa 160 mjesta, dok se praktična nastava izvodila u Vazduhoplovnom zavodu “Orao” iz Rajlovca i proizvodnim pogonima i laboratorijama preduzeća “Pretis”. Veoma razvijena industrija i postojanje velikih pogona na teritoriji Vogošće bio je jedan od glavnih razloga da Mašinski fakultet bude smješten baš u opštini Vogošća. Sljedeći korak je bio angažovanje profesora i asistenata koji su sve do 1992. godine radili na Univerzitetu u Sarajevu, ali su nakon početka rata bili prinuđeni promijeniti svoje mjesto prebivališta i preseliti se na teritoriju Srpske Republike i Republike Srbije. Na Mašinskom fakultetu Srpsko Sarajevo je nastavu, koja je izvođena prema započetom nastavnom planu i programu Mašinskog fakulteta u Sarajevu, nastavilo pohađati 118 studenata koji su zbog ratnih dejstava bili prinuđeni napustiti studije. Prvi čas iz predmeta Matematika 1 je održao profesor Milan Janjić. Iako je započeti plan i program obuhvatao područja: proizvodno mašinstvo, motori i motorna vozila, energetika i mehanička obrada drveta, zbog cjelokupnog spleta okolnosti i nedostatka adekvatnih kadrova, nastava se za prvu generaciju izvodila samo na smjeru Proizvodna tehnika.
U novembru 1995. godine je potpisan Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini, kojim je opština Vogošća dodijeljena Federaciji Bosne i Hercegovine. Zbog toga je Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske 23.05.1996. godine donijelo Odluku br.U-858/96 da se Mašinski fakultet iz Vogošće izmjesti u Pale. Fakultet je preselio u objekte preduzeća “FAMOS Koran”. Budući da ovi objekti nisu imali prostorni kapacitet koji je bio potreban Mašinskom fakultetu za nesmetano odvijanje nastave i naučno-istraživačkog rada, sjedište fakulteta je 1998. premješteno u opštinu Istočno Novo Sarajevo. Nakon 1996. godine veliki problem je bio nedovoljan broj nastavnika na Fakultetu. Međutim, kao uvaženi profesor Momir Šarenac je tokom dugogodišnjeg rada izgradio dobru saradnju sa velikim brojem kolega u području mašinstva u regionu i šire, pa je uspio prevazići i ovaj problem. Profesori sa fakulteta iz Srbije kao i sa Mašinskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci su sa zadovoljstvom prihvatili njegov poziv da rade kao nastavnici na Mašinskom fakultetu Srpsko Sarajevo. Oni su dali značajan doprinos opstanku i razvoju Fakulteta tokom posleratnog perioda, koji je bio izuzetno težak.
Nakon toga je bilo neophodno unaprijediti tada veoma skromne tehničko-tehnološke resurse. Fakultet je u narednom periodu uložio značajna finansijska sredstva, a veliki doprinos njegovom razvoju je dalo resorno ministarstvo. Značajna je bila i podrška privrednih subjekata. Godine 2010. je osnovana Laboratorija za primijenjenu mehaniku i mašinske konstrukcije i Centar za energetiku i procesno mašinstvo. Vlada Republike Srpske je kroz kapitalna finansijska ulaganja 2012. godine unaprijedila obrazovne i naučno-istraživačke kapacitete Univerziteta u Istočnom Sarajevu. Početkom 2013. godine osnovana je Laboratorija za CNC mašine alatke i CIM sisteme u kojoj su instalirane savremene industrijske mašine alatke. U drugoj fazi modernizacije Univerziteta, početkom 2016. godine je osnovana Laboratorija za zavarivanje i ispitivanje materijala, koja je opremljena kroz realizaciju međunarodnih i nacionalnih projekata. Nakon toga je uslijedilo osnivanje Centra akreditovanih laboratorija koji je 2021. godine dobio cerifikat od strane nadležnog tijela. Iste godine je osnovana i Laboratorija za mjerenje i kontrolu kvaliteta.
Uporedo sa razvojem tehničko-tehnoloških resursa, odvijao se i proces unapređenja nastave. Velike promjene je donio Zakon o visokom obrazovanju Republike Srpske iz 2006. godine. Njegovom implementacijom su fakulteti prestali biti pravni subjekti i svoje postojanje, organizaciju i rad su nastavili kao organizacione jedinice Univerziteta u Istočnom Sarajevu. Prvi nastavni plan i program se primjenjivao sve do 2004/05. akademske godine, kada je izvršena modernizacija i počela eksperimentalna primjena principa Bolonjske deklaracije. Nastava je u akademskoj 2008/09. godini bila organizovana prema inoviranom studijskom programu Mašinstvo, trajala je osam semestara, a studijski program je valorizovan sa 240 ECTS bodova. Od 2009/10. godine organizovane su magistarske studije koje su trajale četiri semestra. Od akademske 2011/12. godine je počeo da se izvodi jednogodišnji studijski program Master mašinstva, koji je u potpunosti bio prilagođen smjernicama iz Bolonjske deklaracije. Početkom 2013/14. akademske godine, nastava na prvom ciklusu studija se odvijala po licenciranom studijskom program Mašinstvo sa usmjerenjima. U okviru prve dvije godine studija izučavaju se opšti predmeti a na trećoj i četvrtoj godini student biraju jedan od tri smjera: Proizvodno mašinstvo, Industrijski dizajn proizvoda i Termoenergetika i procesno mašinstvo. U periodu od 2014/15. do 2015/16. akademske godine na II ciklusu studija se izvodila nastava na studijskom programu Održiva energija i zaštita životne sredine. Studijski program na prvom ciklusu studija Mašinstvo sa tri smjera je modernizovan školske 2017/18. godine. Početkom 2019. godine je izvršena akreditacija studijskog programa na oba ciklusa studija. Od donošenja Zakona o visokom obrazovanju iz 2020. godine, Mašinski fakultet u Istočnom Sarajevu djeluje kao članica Univerziteta u Istočnom Sarajevu.
Mašinski fakultet u Istočnom Sarajevu posebnu pažnju posvećuje naučno-istraživačkom radu i međunarodnoj saradnji kroz implementaciju brojnih projekata i mobilnost nastavnika i saradnika. Uspostavljena je dobra komunikacija sa kolegama iz inostranstva, tako da je u mnogo širim akademskim okvirima prepoznat naučno-istraživački rad nastavnika i saradnika Fakulteta, pa je određen broj njih imenovan za članove uređivačkih i recenzentskih timova međunarodnih časopisa kao i programskih i naučnih odbora konferencija.
Od 2012. godine, Fakultet svake druge godine organizuje Međunarodnu naučnu konferenciju „Primijenjene tehnologije u mašinskom inženjerstvu – COMETa“. Godine 2017. je organizovao manifestaciju „Festival kvaliteta – QFEST“. U okviru Jugoslovenskog društava za mašinske elemente i konstrukcije 2002. godine bio je domaćin Četvrte naučne konferencije sa međunarodnim učešćem „IRMES – istraživanje i razvoj mašinskih elemenata i sistema“, a 2017. njen suorganizator.
Brojne aktivnosti dosadašnjeg rukovodstva i nastavnog osoblja koje su usmjerene na stvaranje boljih uslova za naučno-istraživački rad, izvođenje nastave i ostvarivanje međunarodne saradnje, doprinijele su da se Mašinski fakultet razvije u respektabilnu ustanovu koja u okviru djelatnosti visokog obrazovanja, obavlja obrazovnu, nastavnu, naučno-istraživačku, ekspertsko-konsultantsku i izdavačku djelatnost, a može obavljati i druge poslove kojima se komercijalizuju rezultati naučnoistraživačkog rada.